ΤΟ ΛΕΞΙΚΌ ΥΨΗΛΟΝ

Υψηλόν

Υ=Αρσενικό άρθρο. Υ Θανάσης, υ Δημήτρης Τσακώνικα

Εν πολλοίς διατηρεί την μέσην προφοράν ως το γαλλικόν u

Υ=Σε πολλά μέρη της Ελλάδος προφέρεται ου: Τούχα αντί τύχη,

τούμα τσακώνικα.=στόμα. Αρτουμα τσακ.=άρτυμα, κυτίον αντί κουτί. Σκυτίον αντί σκουτίον, λύκος- λυούκος, κολλυούρα αντί κολλύρα. Η Γαλλική διατήρησε την ενδιάμεση προφορά φωνηέντων όπως το u -e με κλειστό το στόμα, τι πιο φυσικό κι εμείς να είχαμε την ανάλογη προφορά όπως:

Ημών και Υμών

Παρατηρούμε, οι γλώσσες των άλλων εθνών μιμήθηκαν την ελληνική, υιοθετώντας πολλά στοιχεία της ελληνικής προσωδίας.

Η δημιουργία της Ευρωπαϊκής μουσικής βασίστηκε στην διαίρεση και υποδιαίρεση της μουσικής κλίμακος (τόνοι-ημιτόνια) του Πυθαγόρα με τις δύο συγκερασμένες κλίμακες (μείζονες και ελάσσονες).

Το αντίθετο συνέβηκε εις την Ελληνική. Η ομιλία είναι συγκερασμένη,δηλ το αλφα=α ενώ στην Αγγλική το (α=Εϊ, το Βήτα=μπίι) η ελλην. μουσική αναπτύσσεται από τη ρυθμικότητα των λέξεων και με τις αποχρώσεις του κάθε ήχου (ημιτόνια-τεταρτημόρια) δημιουργούνται φυσικές κλίμακες . Όπως είναι το δημοτικό τραγούδι με την βυζαντινή υμνωδία. Αυτό το είδος της μουσικότητος του λόγου (προσωδία), η Δύση κατά το πλείστον δεν το αισθάνθηκε και δεν το υιοθέτησε. Όμως, οι ελληνικές λέξεις μαζί με τον τονισμό μέσα σε μία φράση, δημιουργούν ρυθμό και μελωδία έχοντας (ως προς τη μουσική) ιδιαίτερο ύφος και ήθος. Ενώ η ομιλία είναι κοφτή, διατηρεί περισσότερα προσωδιακά στοιχεία και σήμερα ακόμη.

Υάδας=τα επί του μετώπου κέρατα του ταύρου του εν ουρανώ άστρου, εισί δε αστέρες επτά, ών κατά την ανατολήν υετός, Υής= Ζεύς όμβριος (Ύειος αυτός που κυλιέται στη λάσπη, ύει=βρέχει) γίνεται (Ησύχιος)

Υαία=Κώμη επί της χώρας των Οζόλων Λοκρών κειμένη αρκτικώς της Αμφίσσης (Στεφ. Βυζάντιος) εκαλείτο πρότερον Υάντων πόλις.

Υάμπεια=μία τωνδύο ακροτάτων κορυφών του όρους Παρνασσού(Νικ.Λορ.)

Υάμπολις=πόλις αρχαία της Φωκίδος κειμένης επί του Κηφισσού ποταμού εκτίσθη πρώτον από τους Ύαντες όσοι μετέβησαν εκ της Βοιωτίας δι ο και εκαλείτο πρότερον Υάντων πόλις. Όνομα πόλεως της Βουλγαρίας Γιάμπολη (Πρωΐας)

Ύαντες=αρχαιότατοι κάτοικοι της Βοιωτίας οίτινες διωχθέντες αυτόθεν υπό του Κάδμου ότε ούτος ήλθεν με μίαν αποικίαν Φοινίκων και μεταβάντες εις την Φωκίδα έκτισαν την αυτόθι Υάμπολιν, εν μέρος αυτών ήλθεν εις την Αιτωλίαν κατοικήσαντεςωτην περί την Πλευρώνα χώραν ήτις εκλήθη απ’ αυτών Υαντίς

Υάται=όνομα μιας αρχαίας φυλής εν Σικυώνι (Ηροδοτ.)

Υβλα-Υβλη=πόλις της Σικελίας επί της μεσημβρινής υπωρείας του όρους Αίτνα, Υβλαίοι οι κάτοικοι, Υβλων αρχαίος βασιλεύς της Σικελίας

Προσωδιακή λ. Αργότερα, Υγέϊα- Υγεία-υγεία.

Υγείαρτος =Γιαούρτι

Υγιός τση (Κέρκυρ)=Ο γιος της, ο υζέ μοι (ο υιός μου) τσακώνικα.

Υγηλόν-υγυλόν (Ησύχ.) = υγιές

Υγρά-ογρά Κερκ.=Νοτισμένα.

Ύδη=(Ομηρος)πόλις της Λυδίας επί του όρους Τμώλου η μετά ταύτα Σάρδεις κληθείσα. Υδη πόλις της Λυκαονίας κειμένη βορειοδυτικώςτης Νύσσης (Στεφ.Βυζάντιος)

Ύδρα=(υδωρ)νησί κοντά στις ακτές Αργολίδος, Ύδρα νησί κοντά στο Τρητόν (Πτολμ.Δ΄2)

Υδρέα=νήσος ευτελής Δολόπων, έθνος οι εις τα έσχατα μέρη γης Θεσσαλίας οικούντες. (βλέπε Δούλος-Δολός)

Υδρέα νήσος προς τη Τροιζήνι Υδρεάτης κωμωδίας ποιητής (Στεφ. Βυζάντιος)

Ύδρέα-Ύδρα=νήσος μικρά του Αιγαίου πελάγους απέναντι της Ερμιόνης εν Πελοποννήσου (Νικ.Λωρέντη) Ύδρα νήσος Λιβύης περί Καρχηδόνα

Ύδω-ἄδω= ὑμνῶ, ὕδης κατὰ τὸν Ἡσύχιον, ὁ συνετὸς ὁ ποιητὴς=ὁ πολυμήχανος ποιητὴς, ὁ Ὀδυσσεὺς.

Υδωρ-ούδωρ-βύδωρ-βέδυ-βοδά=λέξις ηπειρωτική. (Αθηναγόρας)

Ύδραυλις= Πολυκάλαμη σύριγγα, βασίστηκε στην σύριγγα του Πανός και λειτουργούσε με την πίεση του νερού.Το πρώτο ελληνικό πληκτροφόρο όργανο στην ιστορία της μουσικής. (βλ.Σύριγγα του Πανός).

Ύδρηλα=πόλις Καρίας, έστι και πόλις Ιταλίας (Στεφ. Βυζάντιος)

Υδρούς=όνομα αρχ. παραλίου πόλις Ιταλίας (βλέπε λ.Ιταλία) εν Καλαβρία, νυν Οτράντο (Πρωΐας)

Υεμένη=όνομα χώρας της Αραβίας βλ.λ. (Πρωΐας)

Υετός=η βροχή, Υάδες οι βροχερές

Υιάδες Αι= Νύμφαι αι αναθρέψασαι τον Βάκχον-Διόνυσον.

Υίδες=Υιών θυγατέρες (υιϊδαϊ).

Υϊδός==Ο του υιού υιός.

Υιήν=Την άμπελον, ή υιόν.

Υιικός επίθ.= Υίιος, (υιός-γιός). Υιική στοργή. Λέξη με έντονο χαρακτήρα προσωδιακό.

Υιός=Υγιός.

Υίες Αχαιών==Οι Έλληνες περιφραστικώς.

Υιωνείς=Υιών υιέες.

Υιωνοί=υιών υιοί.

Υιωνός=Ο υιός του υιού, έγγονος

Ὑκσοὺς=Πυξοὺς-Παξοὺς-Ἐρυθραίους, ὕκος δὲ ἤ ὗκος= ὁ «ἐρυθρῖνος». Αισθητή η δυσκολία της προσωδιακής προφοράς που συνάντησε ο καταγράψας τις δύο αυτές λέξεις: η μία με τονισμό την οξεία και η άλλη με περισπωμένη.

Υκσώς-Ιξώς= Οι ιδρύσαντες την δυναστείαν εν Αιγύπτω.Ικσούς-Πυξούς-Παξούς-Ερυθραίους. Ἐπὶ τῶν Ὑκσὼς-Ἰξὼς τούτων τῶν ἱδρυσάντων δυναστείαν ἰδιαιτέραν ἐν Αἰγύπτῳ καὶ περὶ τῶν ὁποίων ἐλάχιστα μᾶς διδάσκει ἡ Αἰγυπτιακὴ ἱστορία, ἐπικαλούμεθα τὴν προσοχὴν τῶν αἰγυπτιολόγων· καὶ καλοῦσι μὲν αὐτοὺς ποιμένας, ἀλλὰ φρονοῦμεν ὅτι κακῶς ἀπεδόθη ἡ σημασία αὕτη τῶν ποιμένων «Pasteurs», εἰς ἥν σημασίαν ἔχει σήμερον ἡ λέξις· μᾶλλον δὲ σχετίζεται πρὸς τοὺς Ὀαξοὺς-Εὔβοιαν-Βοιωτίαν· καὶ ἡ Λατινικὴ λέξις pascus-(bascus) τὸ αὐτὸ σημαίνει τόπον εὔβοτον, οὐχὶ ὅμως βοῶν καὶ προβάτων ἀλλὰ τόπον βράχων καὶ πετρῶν καὶ ἄντρων καὶ σπηλαίων. Το pasco (βόσκω), προσέλαβεν τὴν σημερινὴν σημασίαν πολὺ βραδύτερον, δι’ οὕς λόγους ἐν ἄλλῃ μελέτῃ θὰ λεχθῇ· τὸ ὅτι δὲ ἡ ἱστορικὴ (δηλ.η σημερινή) Κρήτη σχετίζεται πρὸς τὰς Νήσους ἡμῶν τῶν Παξῶν-Κερκύρας, τὴν Ὁμηρικὴν Κρήτην, μυρίοι ὅσοι λόγοι ἐπιμαρτυροῦσιν τοῦτο.(Αθηναγόρας)

Ύλη=πόλις (Ησύχιος)

Υλιεύς και Ύλος = Εδώ στην Κέρκυρα ο Ηρακλής εγέννησεν εκ της νύμφης Μελίτης (Απολλωνίου Ροδίου βιβλ.Δ΄Στιχ 528)

Υλική=όνομα λίμνης της Βοιωτίας, κοινώς Λικέρι

Υλλαϊκός λιμήν=Λιμήν επί της νήσου Κερκύρας.

Υλλάριμα=πολίχνιον Καρίας

Ὑλλεῖς οι= Μία των τριών αρχαίων φυλών των Δωριέων εν Σικυώνι. Έθνος περὶ τὴν Ἰλλυρίαν ἀπὸ Ἴλλον τοῦ Ἡρακλέους καὶ Μελίτης ὠνομασμένον. Κι εδώ παρατηρούμε ύλλον και ίλλον ή ίλιον. Αλλά κατά τον Νικ.Λωρέντη: Ύλιος= Ίλιον. Εναλλάσσετο το Υ με το Ι = Δεν ήταν εύκολη η καταγραφή, δυσκόλευε να ξεχωρίσουν το γιώτα από το ύψιλον λόγω προσωδιακής προφοράς από τους μετέπειτα που είχαν ακαλλιέργητη μουσική ακοή. Μ.Σ.

Ὕλλος= Υἱὸς τοῦ Ἡρακλέους καὶ τῆς Νύμφης Μελίτης θυγατρὸς τοῦ Αιγαίου κι όχι Ἀργαίου (βλέπε λέξη) ποταμού ἐν Κερκύρᾳ, προπάτορα θεὸν τῶν Ἠπειρωτῶν - Ἰλλυρίων μη θέλων να είναι υποκείμενος εις τον αυτόθι βσιλέα Ναυσίθοον ήλθε με μίαν αποικίαν Φαιάκων εις την Ιλλυρίαν χερσόνησον, ήτις απ’ αυτού ονομάσθη Υλλίς. (Νικ.Λωρέντης).

Ὕλλος= Ελέγετο καὶ ἕτερος υἱὸς τοῦ Ἡρακλέους ἐκ τῆς Δηϊανείρας. Ὕλλος - Βύλος - Βῆλος, ὅστις καὶ ἐνδιαφέρει ἡμᾶς ἤδη, ὡς υἱὸς τῆς Γῆς.

Βύλος-Βήλος(;) γιατί δύο γραφές με την ίδια προφορά αλλά διαφορετική γραφή; Πράγματι ήταν δύσκολο να ξεχωριστεί ο ενδιάμεσος τόνος του φωνήεντος, χρειαζότανε απόλυτο μουσικό αυτί για να ξεχωρίσουν τους ενδιάμεσους ήχους τους οποίους απέδιδον με τις διφθόγγους. Σίγουρα όταν προσπάθησαν να αποδώσουν τις προσωδιακές φωνές οι μετέπειτα Έλληνες ήδη είχαν απομακρυνθεί από την καλλιέργεια του μουσικού τόνου που ήταν τόσο γυμνασμένοι οι προπάτορές μας.

Ὕλλος= Ζεὺς-Βάλος τῶν Ἑλλήνων, ἤ ταὐτὸν ὁ Ἤλιος-Ἀπόλλων, διότι Ζεὺς καὶ Ἤλιος πολλάκις συνταυτίζονται, ἀφοῦ ὁ Ζεὺς ἧν προσωποποίησις τοῦ Ἡλίου. Ὡς ἡ λέξις Γάϊος - Χάϊος ἔχει τὴν αὐτὴν ἔννοιαν τοῦ ἀγαθοῦ, τοῦ καλοῦ, τοῦ δικαίου καὶ πᾶσης ἀρετῆς, οὕτω φυσικῶς καὶ τὸ ὄνομα Βὲλ, περικλείει τὰς αὐτὰς ἰδιότητας· ὡς ἀγαθὸς, βελτίων, βέλτιστος, βέλτερος, καὶ παρ' αὐτῷ ἔτι τῷ Ὁμήρῳ (Ὀδυσ. ρ 18, ζ 282. Ἱλιὰς Ξ 81 καὶ λοιπὰ) ἀγαθὸς, ἀμείνων, ἄριστος. Βὲλ σημαίνει ἐπίσης μείλιχος, χρυσοῦς, ἐξ οὖ καὶ Βαλάντιον· ἀλλ’ ἔχει καὶ τὴν ἔννοιαν τοῦ ξανθού ὅπερ παρ’ Ἑλλησι εἶχε ἰδιαιτέραν σημασίαν. Οὐδόλως δὲ παράδοξον ἄν παρὰ τοῖς Ἑβραίοις τὸ

ὄνομα τοῦ θεοῦ Βάαλ-Βῆλος-Βελίαρ- Μολὼχ κατάντησε νὰ σημαίνει πᾶν ὅτι βδελυρὸν καὶ ἀποτρόπαιον, ἀφοῦ ἐλατρεύετο ὑπὸ τῶν Ἐθνῶν συνεπῶς ἦτο ψευδὴς θεὸς, ἐν ἀντιθέσει πρὸς τὸν μόνον ἀληθῆ θεὸν αὐτῶν τὸν Ἑλ, Ἐλὼχ, Ἐλωὰχ, Γιάχβε· τοιοῦτος ἀποτρόπαιος δαίμων ἐθεωρεῖτο ὑπ’ αὐτῶν καὶ ὁ ἐθνικὸς θεὸς Ἀζαζὲλ ἤ Ἀζαὴλ, Ἀσυρισ. Χαζου-ίλου πρὸς ὅν ἐξαπέλυον τὸν ἀποδιοπομπαῖον τράγον· ἦν δὲ ὁ Ἀζαζὲλ ἕτερον ὄνομα τοῦ Βάαλ.(Αθηναγόρας)

Ὕλλος =Ο υἱὸς αὐτοῦ, Ἱστίη-Ἐστία, Ἅδης, Ἥβη θυγάτηρ τοῦ Διὸς καὶ τῆς Ἥρας.

Ύλλος =Ποταμός Λυδίας, από την λέξη ύδωρ=ύλωρ- ύλλος = όφις υδρόβιος, το ζώον, ο ιχνεύμων ύδ-λος=ύλλος.(Δωρικός-Χατζηγιαννάκης.)

Υλλούαλα=δήμος Καρίας. Απολλώνιος ε΄ Καρικών “Κάρες δε τον τόπον εκείνον, ένθα Ύλλος απώλετο, Υλλούαλαν ωνόμασαν και έδος ενταύθα εδείμαντο Απόλλωνος και νυν έτι παρά τόν θεόν δήμος εστιν Υλλούαλα λεγόμενος” άλα (θάλασσα) γαρ οι Κάρες τον ίππον έλεγο, ως και πρότερον είρηται (Στεφ. Βυζάντιος)

Υμάς-Υμών, Ημάς-Ημών=Προσωδιακή προφορά διεκρίνατο το Υ από το Η κατά τη Γαλλική προφορά Υ με κλειστό το στόμα.(βλέπε στην αρχή Υ)

Υμένιον= Λεπτόν.

Υμήν= Είδος ενδύματος, Θεός του Γάμου.

Υμήτιος=Ζευς παρά Αττικοίς.

Υμμητός=Όρος Αττικής προς Α των Αθηνών, κοινώς Τρελός. (Πρωΐας)

Ύμνος=Χρησμός.

Υμνοθέτης=Ποιητής.

Υο (με κλειστό το στόμα) =Το ύδωρ, νερό, υει =βρέχει.

Ύο τσακώνικα=Το ύδωρ, το υέτειον. ύει=Βρέχει, Αλβαν. ούγι =μεταξύ του υ και ου η προσωδιακή προφορά ήταν ο ενδιάμεσος τόνος υ με κλειστό το στόμα.Παρατηρούμε η επιμονή πολλών ίδιων λέξεων ν’ αρχίζουν πότε με υ κι άλλοτε με ου είναι εμφανής η δυσκολία που συνήντησαν οι καταγράψαντες τις λέξεις, για να τις μεταφέρουν από την προσωδιακή τους κατάσταση σε μία φόρμα επιστημονική με κανόνες και εξαιρέσεις όπως (ους-ωτός).Ο Ηρωδιανός Αλεξανδρινός διανοούμενος έχει συγγράψει 20 τόμους μόνο για την προσωδία, η οποία δεν ήρθε ποτέ στα χέρια των μετέπειτα Ελλήνων. Αλλά για ν’ ασχοληθεί με τόσους τόμους ο Ηρωδιανός δείχνει πόσο σημαντική είχε θεωρήσει την προσωδία για την μουσική και την εξέλιξή της, η οποια αποκόπηκε με την εφαρμογή του τονικού συστήματος.

Υοκοχάμα και Γιοκοχάμα πόλις Ιαπωνίας (Πρωΐας)

Ύον=Ομοίως.

Ύπατα=Όλες μου οι δυνάμεις Φρ.Μου κόπηκαν τα ύπατα.

Υπάτη= οικισμός του νομού Φωκίδος και Υπατία φιλόσοφος

Ὑπερβόρειοι οἱ= Ήσαν οἱ Ἠπειρωτικοὶ περὶ τὴν Δωδώνην λαοὶ. Περὶ Ὑπερβορείων ὁ σχολιαστὴς τοῦ Ὁμήρου ἂν καὶ συγχέῃ τὴν ὁμηρικὴν Δωδώνη μετὰ τῆς Θεσπρωτικῆς τοποθετῶν αὐτὴν ἐν τῇ ἱστορικῇ Θεσπρωτίᾳ, ἐν τούτοις τοποθετεῖ τοὺς Ὑπερβορείους οὐ μακρὰν τῶν νήσων ἡμῶν, ὅπου πράγματι ἦσαν οἱ Ὑπερβόρειοι (Αθηναγόρας).

Δωδώνη χωρίων ἐν Ὑπερβορέοις

τῆς Θεσπρωτίας ἱερῶν Διὸς,

ἔνθα τὸ ἐκ δρυῶς μαντείον

τοῦ Δωδωναίου Διὸς.

Υπέρ, Υπερία, Ιβηρία= Η Ήπειρος, η ξηρά που είναι υψηλότερη της θάλασσας.

Ύπιος=όνομα ποταμού της Μ.Ασίας Μιλάν σου Τούρκ. (Πρωΐας)

Υπνοβότανο=Φυτό που έχει λευκούς σπόρους στα άνθη του, του οποίους μαζεύουν και τοποθετούν στην κούνια των βρεφών γαι ν’αποκοιμούνται εύκολα, λόγω της ναρκωτικής του ιδιότητος.

Υπνοφάης, ισα, ικο= Ο υπναράς, η υπναρού.

Ύπουρο ή γίπωρο=Το οπωρικό.

Ύπουργα=Τα σύνεργα,γεωργικά εργαλεία.

Υποφήτης=Ιερέας που αναγγέλει έναν θείο χρησμόν, ερμηνευτής, εξηγητής.

Ύπρε= Ο ύπνος τσακών.

Ύραξ-ακος=Ο πλυνός –κοίλος βράχος (βλ.Ποντικός).

Υρία-Γυρία=Υγρότοπος. Υρία=Δήμος εν Πάρω υπάρχει θέσις Μεσσαριά.Γύρι ή Γήρα χωρίον της Ζακύνθου είναι τοπωνυμίαι ουκ άσχετοι προς την εν Ηπείρω Φιλιάταις Μονήν Γηρομερίου παρά τους πρόποδες της οποίας ρέει ο Γηρομερίτης ποταμός, αλλά και πηγή αναβλύζει δαψιλής παρ’ αυτήν την Μονήν. Γύρος εν Κερκύρα, Γύρος και εν Τήνω όρος.(Αθηναγόρας.)

Υρκανία (Κασπίαν) θάλασσα= Κεντρικής Ασίας

Ύρχα= Κεραμεικά αγγεία κατά τον Ησύχιον.

Υς=Χοίρος, ταυτοσήμαντος προς τον χρυσόν.

Ύς και συς= σημαίνει όνον (βράχον), όχι άσχετος προς τους αγρίους βράχους, αλλά και τον Διόνυσον. (Βλ.όνοι)

Ὕσγειον=Εν ἡμῖν τὸ χρυσούχον.

Υσγινέρυθροι πόδες=Της περιστεράς είχαν το χρώμα του ιωδείου (βάμα) βλ. Περιστερά.

Ύσπλιγξ= Η κατοικία των χοίρων.

Ύστριξ=Χερσαίος εχίνος, ο σκαντζόχοιρος.

Υφόρμιον= “Χρυσούν κοσμάριον” κατά τον Ησύχιον.

Ύψος=Χωρίον παραθαλάσσιον σήμερα εις την Κέρκυρα.

Ύψους= εκ του Υψόεις (συμπτήξαμε τα φωνήεντα από την προσωδία) είναι όρος και πόλις της Αρκαδίας. Ύψος.Υψούς υιός του Λυκάονος ο κτίσας την πόλιν Υψούντα στην Αρκαδία. Κατά την Καραβά-Γαλάνη Μ. η ονομασία αυτή φέρει το όνομα σε χωριό των Ίνκας.

Ύψουμα-ύψωμα= Το πρόσφορο κρασί και κόλυβα).

Υψώνω=Θεωρώ μια μέρα ως εορτή για κάποιο ευχάριστο γεγονός και προσκαλώ τον παπά να σηκώσει το ύψωμα=ειδική για την περίσταση δέησι.

Ύω=Βρέχω αφθόνως, ρίχνω βροχή. Δροσίζω. Όμβριον ύδωρ=το βροχόνερο.